Sosyal medyada, televizyonda hatta dinlediğimiz podcastlerde bile karşımıza çıkan bu ürün yerleştirme nedir, biliyor musunuz? Peki, ürün yerleştirmenin devletler tarafından kanunlarca korunması neden? Haydi gelin, bu hafta bu merakımızı beraber giderelim.
Ürün yerleştirme, medya kanallarında yer alan yayınlarda ürünleri tanıtmak ve tüketicilere ulaştırmak için yapılan bir pazarlama aracıdır. İzlediğiniz filmin tam ortasında aksiyonun tavan yaptığı kovalamaca sahnesinde karakterin sürdüğü o hızlı arabanın logosu beliriverir ya da duyduğunda dizinin kötü kızını şok eden o pahalı markanın çantası… Hepimiz ürün yerleştirmenin görsel, işitsel; aktif ya da pasif türlerine rastlamışızdır.
Ürün Yerleştirmenin Yöntemleri
- Görsel Ürün Yerleştirme: Eğer ürün sadece bir görsel aracılığı ile yer edinmiş ise bu görsel yerleştirme olur. Örneğin filmdeki kız çocuğunun bir rafta yer alan dizi dizi çikolatanın yanından geçmesi…
- İşitsel Ürün Yerleştirme: Ürün, yayın sırasında görünmeden sadece bahsi geçtiğinde ise bu işitsel yerleştirmedir. Örneğin birbirleri ile tavsiye alışverişi yapan iki yaşlı insanın markanın ürünü hakkında konuşması…
- Görsel ve İşitsel Ürün Yerleştirme: Belki de en çok karşılaştığımız bu tür yerleştirme ürünün hem görseli hem de bahsi geçtiği bir yerleştirmedir. Örneğin kahramanımızın gömleğinde yer alan lekeye dair sızlanışını duyan arkadaşının temizlik ürününü kahramana uzatması ve işe yararlılığını anlatması…
- Aktif Ürün Yerleştirme: Ürünün karakterler tarafından kullanıldığı yerleştirmedir.
- Pasif Ürün Yerleştirme: Ürünün herhangi bir kurguya dahil olmadan sadece görselinin yer aldığı yerleştirmedir.
Ülkemizde ürün yerleştirmenin belki de en önemli örneği ve tartışmaların başlangıcı 2004 yapımı G.O.R.A filmindeki “örtülü reklam” nedeni ile kesilen idari para cezaları ile başlamıştır. Devletler tarafından tüketiciye reklam olduğunu açıkça belli etmeyen yazı, haber veya yayınlarda mal ve hizmetlerin tanıtımlarına, örtülü reklam, yaptırım uygulanmaya başlanmıştır. İşte bu noktada yazımızın ana noktası olan ürün yerleştirmenin kanuni boyutunu inceleyelim.
Ürün yerleştirme, ilk defa Avrupa Birliği tarafından 2007/65/EC sayılı Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesinde tanımlanmış ve düzenlenmiştir. Ülkemizde ise ürün yerleştirme, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Kanununda bazı maddelerin değiştirilip düzenlenmesi ile günümüzde devamlılığını sürdürmektedir. Kanunda yer alan bazı maddeler ise;
- Sinema ve televizyon yapılmış olan film ve diziler, spor ve eğlence programları haricinde ürün yerleştirme uygulamalarına yer verilmemesi, bahsi geçen programlardaki uygulamaların ise ticari iletişim ile ilgili düzenlemelere tabii tutulması,
- Ürün yerleştirmede, ürün veya hizmetlerin kiralanması veya satın alınması doğrudan teşvik edilemez ve ürüne aşırı vurgu yapılamaması, izleyicilerin programın başında, sonunda ve reklam arası sonrasında program başladığında, ürün yerleştirmenin varlığı hakkında açıkça bilgilendirilmesi,
- Haber bültenleri, çocuk ve dini programlarda ise ürün yerleştirmeye izin verilmemesi,
- Ticari iletişimi yasaklanmış ürünlerin ürün yerleştirmede kullanılmasına izin verilmemesi, önemli maddeler arasında yer almaktadır.
Günümüzde sosyal medya influencerlarının da çokça yer verdikleri ürün yerleştirmelerde “reklam, ürün yerleştirme, ortaklık, satış ortaklığı” vb. etiketler ile tüketiciye ürünün tanıtımını yaptıklarını açıkça belli etmeleri gerektikleri de son yapılan güncellemeler arasındadır. Merak edenleriniz için ise “Affiliate Marketing” yazımızda detayları inceleyebilirsiniz. ( https://markamutfagi.co/affiliate-marketing-nedir-reklam-verme-sureci-nasil-isler/ )
Bu hafta sizler için resmi kaynakları inceleyip makaleler ile desteklediğimiz yazımızda pazarlama ve reklamcılığın hukuki boyutlarına da inmiş olduk. Bu yazıdan sonra karşınıza çıkacak olan ürün yerleştirmelerin yorumlaması ise sizden 😉
Alıntı:
1.Müjde, Ö., (2017). “Ürün Yerleştirme Uygulamalarının İncelenmesi ve Sinema Sektörü ile bir Örnek Değerlendirme”, Social Sciences Studies Journal
Kaynakça:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/218449
