Her şey çok hızlı tüketir ve dünyayı yok eder hale geldik. Milyarlarca insan dünyanın dengesini bilinçsizce bozmakta, en azından bir bilinç sahibi olmak ve adım atmak şart. Tek bir küçük adım dahi büyük değişimlere sebep olacaktır; bu en küçük adım başlamak, bunun sorumluluğunun sende olduğunu bilerek hareket etmektir. Birkaç adımla atıksız ve sürdürülebilir bir yaşama geçiş yapabiliriz bunu Amerikan yazar Bea Johnson, 5R adını verdiği temel adımlarla açıklamıştır;
1Refuse (reddetmek, ihtiyacın olmayan şeyleri reddet.)
2Reduce (azaltmak, reddedemediğin şeyleri azalt.)
3Reuse (yeniden kullanmak, azaltamadığın şeyleri yeniden kullan.)
4Recycle (dönüştürmek, yeniden kullanamadığın şeyleri dönüştür.)
5Rot (çürütmek, geri dönüşmeyen organik atıkları kompostla.)
Bu 5 adımı gerçekleştirmeden önce aslında sorumluluk almamız gerektiğini bilmeliyiz. Önce sadeleşmeye başla sonra elinde olan fakat kullanmadığı eşyaları yeniden kullanıma uygun hale getirerek ileri dönüştürebilirsin. Bunun haricinde elinden çıkaracağın atıkları uygun şekilde ayrıştır ve geri dönüşüm için fırsat ver. İlk etapta bunları yaparak atık azaltmayı dene ve büyük etkiler yarat.
Atık Azaltma Yöntemleri: Küçük Değişikliklerle Büyük Etki Yaratın
Atık azaltmak için en başta kullan-at mantığından uzaklaşmak gerekiyor. Genellikle aldığımız her ürünün bir ambalajı var, bu plastik ambalajlar büyük atıklar oluşturmakta. Olabildiğince ihtiyaca yönelik alışveriş yapılmalı ve daha az tüketimi benimsemeliyiz, alışveriş yaparken de plastik atık çıkarmamak için eko dostu ürünlere yönelmeliyiz. Atıksız yaşam tarzına yönelik ve sürdürülebilir ürünler artık daha kolay ulaşılabilir çünkü internet alışverişi denilen durum oldukça kolaylaştı fakat yine burada da plastiksiz kargo olayına dikkat etmeliyiz. Tüketim azaltma büyük etki yaratacaktır fakat elimizdeki atıkları da geri dönüşüme yollamalıyız, geri dönüşüm kutuları sokaklarda karşımıza çıkar durumdalar böylece daha kolay bi şekilde doğru ayrışım yaparak atık dönüştürülebilir. Bunların dışında dışarı çıkarken yanımızda su mataramızı taşıyabiliriz böylelikle pet şişe almak zorunda kalmayız. Ayrıca kahve ve çay çok tüketen biriyseniz de termos kullanımı da hem kolaylık sağlayacak hem de atık azaltmak adına büyük etki yaratacaktır. Sonuç olarak öncelikle tüketime dikkat edilmeli daha sonrasında elimizde kalan fazlalıkları doğru bir şekilde değerlendirmeli ve dönüştürmeliyiz.
Atıksız Bir Ev İçin Pratik İpuçları: Gündelik Hayatta Neler Yapılabilir?
Hepimizin en çok vakit geçirdiği alanlardan bir olan evlerimizde birkaç adımla atıksız bir ev oluşturabiliriz. Öncelikle Marie Kondo tarafından geliştirilen Konmori metoduna giriş yapalım. Temelde sadeleşmeyi amaçlayan bu metot, fazla eşyalardan uzaklaşmayı ve düzenli bir hayatı destekler. Artık ihtiyacınız olmadığını düşündüğünüz eşyaları ayırdıktan sonra doğru şekilde elimizden çıkarmalıyız. İkinci el olarak satılabilir, takas edilebilir, onarılarak yeniden kullanım için değerlendirilebilir veya uygun şekilde kategorize edilerek dönüşüme gönderilebilir. Eşyalardan sonra evdeki çöplerimizi azaltmalıyız, en çok ambalaj atığı olduğunu biliyoruz bunu azaltmaya yönelik adımlar atmalıyız. Paketli ürünlerin yerine koyulabilecek atıksız seçenekleri değerlendirmeliyiz. Örneğin marketten alacağınız paket bakliyatlar yerine aktarlardan alabilirsiniz, aktarlardan alacağınız bakliyatları evden götürdüğünüz boş kavanozlar veya bez torbalara koyarak almanız büyük bir adım olacaktır. bunun dışında mutfaktaki organik atıklarınızı (sebze ve meyvelerin kabukları, atık yemekler vs.) kompost yöntemi ile geri dönüştürebilirsiniz. Gündelik hayatta yapacağınız alışverişlerde kendi file torbalarınızı, bez çantalarınızı yanınızda taşırsanız ekstra plastik poşet almamış olursunuz. Tüm bunların dışında kişisel bakımımızda kullandığımız diş fırçası, diş macunu, şampuan, saç kremi, duş jeli, deodorant gibi pek çok ürün bitirdikten sonra elimizde kalan ambalajların çoğu büyük bir çöp yığını oluşturmakta. Bunun için “atıksız yaşam” ve “sıfır atık” felsefesine uygun üretim yapan üreticileri tercih edebilirsiniz. Örneğin bambu diş fırçası, tablet diş macunu, katı şampuan ve saç kremi gibi pek çok alternatif vardır. Bunlar içerikleri bakımında hem cilt hem de çevre dostu ürünlerdir. Aslında küçük bir bakış açısı değişikliğiyle atıksız yaşam tarzını benimseyebilir ve gündelik hayatımıza entegre ederek atıksız ev mantığına geçiş yapabiliriz.
Yeniden Kullanım ve Geri Dönüşüm
Yeniden kullanım, atık durumuna gelmiş malzemenin benzer veya farklı bir amaç için dönüşümüne verilen addır. Atıp yenisini alma durumuna çok alıştık, öncelikle bozulan elektronik eşyaların yerine yenisini almaktansa onları tamir ederek yeniden kullanım için bir fırsat daha verebiliriz. Bunların dışında tek kullanımlık kutu şeklindeki plastik atıkları kendi zevkinize göre tasarlayarak saklama kabı şeklinde tekrar kullanılabilir. Modaya uygun aldığımız eşyaları bir zaman sonra artık beğenmez hale gelmiş olabiliriz fakat atıp yenisini almak yerine birkaç değişiklik yaparak tekrar değerlendirebiliriz, bunun dışında yıpranmış kıyafetler onarılarak yeniden kullanıma uygun hale getirebiliriz. Böylelikle atıksız hayatı benimsemiş ve çevreye daha az zarar vermiş oluruz.
Geri dönüşüm ise, artık kullanılmayan malzemelerin dönüştürülerek ham madde olarak üretime tekrar dahil etmek anlamına gelir. Plastikler, kağıtlar, camlar ve metaller gibi geri dönüştürülebilir maddeler tekrar işlem görerek kullanıma kazandırılmalı. Aslında bakıldığı zaman tüketim sonrası büyük atıklar geriye kalıyor; plastik pipetler, cam şişeler, kumaş atıkları, plastik bardaklar, poşetler, pet şişeler, temizlik ve kişisel bakım ürünlerinin ambalajları gibi. Bunları geri dönüşüm kutularına atarak kendi adınıza çevre dostu bir hareket başlatmış olursunuz.
Atıksız Yaşamda Gıda İşleme ve Depolama Yöntemleri
Gıda israfı sanılandan oldukça fazla. Üretiminden sonra soframıza gelene kadar, gıdanın %33’ü israf ediliyor. Bu rakam Türkiye için bakıldığında yılda 14 milyon ton gıda atığı demek oluyor. Bunu engellemek için planlı alışveriş yapılmalı ve atık gıdaları çöpe atmak yerine kompost yapılmalı. Kompost, organik atıkların kontrollü bir şekilde gübreleştirilmesi anlamına gelir. Bu gübre sadece bitki köklerine ve toprak altı yaşamına alan açmıyor aynı zamanda toprağa besin olarak zenginleştiriyor. Kompost yapımı ile ilgili internette birçok video bulunmakta, bilgi almak adına bakabilirsiniz. Gıda alışverişi sık ve az yapıldığı takdirde hem bozulmadan kullanabilmek hem de israfı önlemek adına büyük bir adım olacaktır.
Depolama kısmında, gıdaları muhafaza etmek adına kullanılan streç filmler, plastik buzdolabı poşetleri ve plastik saklama kapları yerine cam saklama kapları, balmumu Wrapler ve silikon esnek kaplar kullanılabilir. Ayrıca bakliyatları keten veya pamuklu bezlerde depolanabilir, bakliyatlar nefes almış ve nemlenmemiş olacak. Böylece fazla plastik kullanımından hem kendi sağlığımızı hem de çevre sağlığını olumsuz etkilememiş oluruz.
Atıksız Yaşamda Temizlik: Doğal ve Çevre Dostu Temizlik Yöntemleri
Temizlik yaparken aslında aynı zamanda kirletiyor muyuz yoksa? Evet, kir ve yağ çözücüler, çamaşır suyu gibi temizlik malzemeleri mikropları temizlerken geriye ağır kimyasallar bırakıyor. Bu tarz kimyasal içeren malzemeler yerine evde doğal temizlik yapmak mümkün. Örneğin sirke, sebze meyve yıkarken ve yer silerken kullanılabilir ayrıca çamaşır ve bulaşık makinelerinde yumuşatıcı ve parlatıcı olarak görev yapabilir. Bunun dışında sirke ve karbonat birleşimi lekeleri çözmede yardımcı olur. Arap sabunu veya kastil sabunlardan da faydalanabilir. Yine sitrik asit içeren limon tuzu da kireç sökmekte başarılıdır. Kabak lifi ise mutfak süngeri ve mutfak bezleri yerine kullanılabilecek bir alternatiftir ayrıca doğada kolayca kaybolur. Kimyasal temizlik yerine doğa temizlik seçeneğine yönelerek temizlikte sıfır atık oluşturmuş ve çevre dostu bir temizlik yapmış olursunuz.
Melisa Yıldırım
