Dünya üzerinde gördüğümüz her canlının, her varlığın, şahit olduğumuz her olayın bir yaşam döngüsü ve bir sonu var. Her şeyde karşılaştığımız bu döngüye elbette ürünlerde de şahit oluyoruz. Mesela şu an Spotify gibi bir uygulama üzerinden milyonlarca şarkıya çok kolay bir şekilde ulaşabiliyor, herhangi bir konuda kaydedilmiş podcastleri istediğimiz her yerde ve zamanda dinleyebiliyoruz. Ama 80-90’lı yıllardaki kaset kullanımın popülerliğinin maximum olduğu zamanlarda muhtemelen böyle bir uygulamanın olacağını kimse tahmin etmiyordu bile. Dolayısıyla tüm ürün ve hizmetlerin piyasaya sürülmesinden pazardan çekilmesine kadar geçen satış geçmişi ile ölçülen belirli bir ömrü vardır. Ürün yaşam eğrisi ise bu döngünün aşamalarının grafiğini belirtir. Bir ürünün yaşam eğrisini dört aşamada inceleriz: pazara giriş, büyüme, olgunluk ve düşüş. Bu kavramlar, yönetim ve pazarlama uzmanları tarafından reklamı artırmanın, fiyatları düşürmenin, yeni pazarlara açılmanın veya ambalajı yeniden tasarlamanın ne zaman uygun olacağına karar vermede bir faktör olarak kullanılır.

● Pazara Giriş

Bir ürünün pazara giriş evresi ürün-yaşam grafiğinde, ürün geliştirilmesi, test edilmesi, ürüne yapılan analizleri içinde barındırır. Piyasaya sürülme aşamasıdır. Yeni bir ürün piyasaya sürüldüğünde, ürünün yaşam döngüsünde genellikle yüksek riskli bir zamandır. Bu yüzden bir prototip ile denenebilir. Bu evre ayrıca pazarlama stratejilerinin en yoğun konuşulduğu evredir. Fiyatlandırma, Pazar yeri gibi unsurlar hedef kitle analizine göre şekillenir. Rakiplerin piyasadaki konumu incelenir ve buna göre bir strateji planlanır. Reklam çalışmaları başlangıçta tüketicilerin ürünü tanımasına yönelik yapılır. Promosyonlar en çok bu zamanda uygulanır. Temel beklenti tüketicilerin ürünü tanıyıp, bir ihtiyaç durumunda akla gelen seçeneklerden yapmaktır.

● Büyüme

Büyüme evresinde, ürün veya hizmet tüketiciler tarafından tanınmış, satın alınmış ve alınmaya devam ettiği evredir. Müşteriler ürünü benimsemiştir. Müşteri profili oluşmuştur. Pazar payı oluşmuş ve artmaya devam ediyordur. Ürün yaşam eğrisinde yükseliş görülür. Büyüme aşaması, ürün pazarının genişlediği ve aynı zamanda rekabetin gelişmeye başladığı zamandır. Rakipler markayı tanır. Bu aşamada, pazarlama kampanyaları genellikle müşterileri ürünü satın almaya ikna etmekten marka varlığı oluşturmaya geçer, böylece tüketiciler onları gelişmekte olan rakipler yerine seçerler.

● Olgunluk

Olgunluk evresi, markanın satışlarının, hızlı büyüme döneminden itibaren normalleşmeye başladığı zamandır. Ürün yaşam eğrisinin bu aşamasında firmalar, artan rekabet içinde rekabetçi kalabilmek için genelde fiyatlarını düşürmeye başlar. Şirketin daha verimli olmaya başladığı olgunluk döneminde, giriş ve büyüme aşamalarında görülen eksik ya da hataların giderilmeye çalışılır. Pazarlama çalışmaları genellikle daha çok farklılaşmaya odaklanır. Bu da ürünün sunduğu geliştirilebileceği, fiyatların düşürülebileceği ve dağıtımın daha yoğun yapılabileceği anlamına gelir. Ürün yaşam eğrisinin bu evresinde ürünler en karlı döneme girmeye başlar. Üretim maliyetleri düşerken satışlar artar.

● Düşüş

Ürün yaşam grafiği bu evrede duraksama-düşüşe geçmeye başlar. Bunun sebebi ürünün karşıladığı ihtiyacı karşılayan yeni bir ürün piyasaya sürülmüş ya da rakipler piyasada daha çok yer kaplamaya başlamış olabilir. Bu aşamada, ürünün tüketiciler tarafından ilk tercih edilenlerden olması istenir böylece reddetme aşamasına girilmez. Her zamanki gibi pazarlama uzmanlarının marka bilinirliği, fiyat, müşteri hizmetleri gibi konularda farklılaşmaya yönelmeleri gerekiyor. Eğer başarı elde edilirse bir süre daha (çok uzun ya da belirlenen bir süre olabilir) olgunlaşma aşamasında kalınabilir. Ama ne yazık ki, ürün bir pazarda tercih edilen marka olmazsa, bir düşüş yaşarsınız. Sürekli devam eden rekabete bir noktadan sonra firmalar katılamayabilir. Bu, zamanla ürünün işlevinin yetersizleşmesinden de kaynaklanabilir. Örneğin Spotify gibi platformların rekabetinin sürdüğü bu senelerde kasetçalar satışlarının artması beklenemez. Kasetçalarların devri, önce CD’ler, daha sonra da internetin hayatımıza yerleşmesiyle son buldu. Bu gibi örnekleri yaşandığı ortamda düşüşü kabul etmek ve çekilmek daha karlı olabilir. Başarılı şirketler, ürün yaşam döngüsünü uzatmak için yeni reklam stratejileri uygulayabilir, fiyatlarını düşürebilir, değer tekliflerine yeni özellikler ekleyebilir, yeni pazarları keşfedebilir veya marka ambalajını ayarlayabilir.

Burada yazımızı noktalarken, 8-10 Ekim’de 48 saat boyunca hep beraber pazarlama konuşup ve fikir üreteceğimiz Pazarlama Maratonunda yerinizi ayırtmak isterseniz “https://markamutfagi.co/maraton/” sayfasından kayıt yaptırmayı unutmayın!

Kaynakça
● https://hbr.org/1965/11/exploit-the-product-life-cycle
● https://productlifecyclestages.com/