Hızlı moda, kar amaçlı hızlı üretime ve tüketime verilen ad olup sürekli yenilenen bir kullan-at moda akımıdır. Daha fazla ürünü daha ucuza satma mantığı ile ilerleyen bu moda endüstrisi dünya kaynaklarını en çok kirleten endüstriler arasında ikinci sırada yer almaktadır.
Hızlı tüketilen bu sektör firmaları, kaliteden ziyade niceliğe önem vermeye başlayınca tüketici davranışları da değişiklik göstermiştir. Son 15 yılda giysi alımının %60 arttığı saptanmıştır. Ayrıca istatistiklere göre hızlı moda sektörü, küresel atık suyunun 20%’sinden ve küresel karbon emisyonlarının yüzde 10%’unundan sorumludur.
Bir kıyafetin hangi süreçlerden geçerek dolabımızda yer aldığına bakarsak dünyamızı da nasıl etkilediğini görmüş oluruz; ilk olarak hammadde kıyafet olana kadar birçok aşamadan geçer. Kumaş üretiminde pamuk, yün, polyester, keten gibi hammaddeler kullanılır. Bu hammaddelerden biri olan pamuk için 1 kilogram başına yaklaşık 20.000 litre su gerekir ayrıca güvelere ve küflere karşı dayanıklı olası, hızlı büyümesi için kullanılan pestisitler suya ve toprağa karışarak da ekolojik dengeyi bozmaktadır. Polyester ise petrol bazlı bir tür plastiktir. Petrol endüstrisi dünyaya en çok kirleten endüstriler arasında moda endüstrisini geçip birinci sırada yer aldığından polyester kıyafetlerin karbon ayak izi oldukça yüksektir. Ayrıca, polyester sadece dünyaya zarar vermekle kalmaz, çamaşır makinasında yıkandığında plastik mikro elyaflar dökerek deniz suyuna karışır, balıklar tarafından alınan bu mikro fiberler balık tüketimiyle insan sağlığına da zarar vermektedir. Bu hammaddelerin işlenmesine bakıldığında ise, tekstil fabrikalarında çeşitli toksik maddeler, yıkama ve boyama yapıldıktan sonra doğaya karışır. Örneğin bir hammaddenin a ülkesinde yetiştirilip b ülkesinde işlenmesi üzerine başka bir ülkede boyanıp bir diğer ülkede de satılması kilometrelerce yol kat etmesi demektir. Tarlalardan fabrikalara, fabrikalardan mağazaya olan yolculuğunda toplam sera gazı emisyonu yılda 1,2 milyar tondur. Bu sera gazı salınımı tüm uçuşların ve deniz nakliyatının toplamının ortaya çıkardığı sera gazı salınımından daha fazladır.
Tek bir kıyafetin üretiminde uygulanan bu aşamalar göz önünde bulundurulduğunda hızlı modanın dünyaya etkisinin tahmin edilenden daha fazla olduğu görülür. Her şeye daha kolay ulaşma imkanı her şeyi daha hızlı tüketmemize sebep oluyor. “Moda” adı altında sadece dönemlik kıyafetler almak yerine daha temel parçalara yönelerek ve yeniden kullanıma şans vererek sürdürülebilir modaya geçiş yapmış olup karbon ayak izimizi düşürebiliriz. Bir kıyafeti satın olmadan önce tüm bu aşamaları düşünerek hareket etmek, sadece bir dönem giyip kenara atılacak kıyafetler satın almak yerine uzun süre giyebileceğiniz, kolay yıpranmayacak veya rengi solmayacak kıyafetler satın alarak hızlı modayı sürdürülebilir modayla kolayca değiştirmiş olursunuz.
Sürdürülebilir moda: Doğa dostu ve etik olarak üretilmiş kıyafetlerin farkı nedir?
“Sürdürülebilirlik” her alanda kullanılan, asıl amacının yaşadığımız dünyayı sürdürmek olduğu bir terimdir. Sürdürülebilir moda ise tekstil ürünlerinin çevre etkisini ve zararlarını olabildiğince en aza indirmek anlamına gelir. Burada hem markalara hem de tüketiciye görevler düşüyor. Markalar doğa dostu tasarım, üretim, pazarlama ve ikinci el kıyafet satmaya yönelerek sürdürülebilir modaya katkı sağlayabilirken tüketiciler ise atık yönetimi, geri dönüşüm ve ikinci el kıyafet kullanımını benimseyerek sürdürülebilir modaya ayak uydurabilir. Bunu dışında var olan kıyafetleri yeniden boyamak veya deforme olmuş kısımlarını onararak da sürdürülebilir modaya bir adım atmış olabilirsiniz.
Bir kıyafetin sürdürülebilir olması için doğa dostu ve etik kurallar içerisinde üretilmiş olması gerekir. Doğa dostu modaya bakacak olursak; modanın çevreye olan zararını azaltmak ve karbon ayak izinin mümkün olduğunca düşürmek anlamına gelmektedir. Moda endüstrisinde ortaya çıkan fazlalıkların atık olmaması, o atıkların başka alanlarda kullanılması da doğa dostu moda çerçevesine dahildir.
Etik moda ise en başında ürünün nasıl üretildiğiyle ilgileniyor. Pamuk nasıl üretildi, pamuk üreten çiftçi adil muamele görüyor mu, fabrika işçilerine nasıl davranılıyor ya da ödemeleri nasıl yapılıyor, işçilerin güvenliği ve hayvan hakları ihlali var mı? Gibi soruların etik kurallar altında sağlanıp sağlanmadığına odaklıdır. Küçük üretim, adil ücret, adil çalışma koşulları, adil üretim ve sürdürülebilirlik gibi sorunlara tüketicinin bilincinin artmasıyla bu konulara odaklanan markalar da artmaya başlamıştır.
Sürdürülebilir moda trendleri: 2023’te çevre dostu gardırobunuzu nasıl oluşturabilirsiniz?
2023 yılına geldiğimizde küresel ısınma etkilerinin her alanda yüzünü göstermesi ile çoğumuzda bu durum çeşitli farkındalıklar oluşturdu. Altında neler yattığını ve etkilerini gördükçe bireysel adımlar atmak istiyoruz ve buna gardırobumuzla başlayabiliriz. Günümüzde alışveriş yapmamamız tabi ki imkansız fakat sadece istek doğrultusunda alışveriş yapmak ve ihtiyaç doğrultusunda alışveriş yapmak arasında denge kurabiliriz. Çevre dostu bir gardırop için ürünleri doğru kumaştan seçmeye ve temel parçalar kullanmaya ek olarak onlara iyi bakmamız gerekir. Kolay yollarla çevre dostu bir gardırop oluşturmak için şunlar yapılabilir; öncelikle yıpranan kıyafetleriniz varsa onları onarabilirsiniz. Kıyafetlerinizi makinada ters çevirip yıkamanın dışında çok sıcak derecede yıkamak yerine 30 derece ve altında yıkayabilirsiniz. Bunların dışında SLS ve paraben gibi ağır kimyasallar içeren temizleme ürünlerinden uzak durmak hem çevre hem de dolabınız için oldukça iyi bir tercih olacaktır. Tüm bunlara dikkat ederek tarzınızdan ödün vermeden çevre dostu bir gardırop oluşturabilir ve kıyafetlerinizi ilk günkü gibi saklayabilirsiniz.
Hızlı moda alışkanlıklarınızı değiştirmenin 5 kolay yolu: Daha sürdürülebilir bir moda dünyası için adımlar
Aslında moda hiç durmadan son sürat ilerlerken onu yakalayıp yavaşlatabilir ve değişimin bir parçası olabilirsiniz. Sürdürülebilir bir moda dünyası yaratmak için 5 basit yol deneyebiliriz;
1.İlk olarak alışveriş sıklığımızı belirlemeliyiz, sadece canımız istedi diye alışveriş yapmayı azaltmamız gerekir. Ürünü alırken kendimize “Buna şu an gerçekten ihtiyacım var mı?” diye sorup almak veya almamak hızlı moda alışkanlığımızı değiştirmenin ilk kolay yolu olabilir.
2.Dönemlik şıklık ve sezonluk şıklık arasında basit bir seçim yaparak da hızlı moda alışkanlıklarımız değiştirebiliriz. Örneğin, markaların her ay için tasarladığı, modasının hemen geçeceği ürünleri almak yerine her dönem geçerli olabilecek temel parçalar seçilebilir.
3.Anlık hevesle alışveriş yapmak yerine almaya karar verdiğinizde ürünü dolabınızdaki diğer kıyafetlerle kombinleyip kombinleyemediğinize dikkat ederek alabilirsiniz.
4.Ürünleri kaç kere kullanmak için aldığınıza dikkat edebilirsiniz. Bir kere giyilip kenara atılacak kıyafetler yerine temel parçalar tercih edilebilir.
5.Son olarak alacağınız ürünlerin kumaş yapısına dikkat ederek hızlı moda alışkanlıklarınızı değiştirebilirsiniz.
Sürdürülebilir moda markaları: Çevre dostu ve etik olarak üretilmiş en iyi 5 moda markası
Sürdürülebilir moda anlayışı konusunda markalara büyük bir iş düşüyor; sürdürülebilir bir moda markası olmak için çevre dostu ürünler üretmek ve etik üretim çerçevesinde kalmak gerekmektedir. Ürünün hammaddesinden dağıtım ve pazarlama aşamasına kadar her yönden hassasiyet gösteren markaları tercih etmek sürdürülebilir moda için atılan adımlardan biridir. Moda sektöründe bilinçli ve duyarlı bir tavır sergileyen, çevre dostu ve etik üretim yapan en iyi 5 marka şunlardır:
1.Tommy jeans
2.Stine Goya
3.Stella McCartney
4.Mana
5.Hip+happen
Melisa Yıldırım
