Motivasyon Nedir?
Motivasyon, kişinin belirli bir hedefine yönelik davranışlarını başlatan ve yönlendiren süreçtir. Motivasyon; kişi için içsel bir ihtiyaç, başarının anahtarı ve başarıya giden yoldaki itici güçtür.
Motivasyon Nasıl Sağlanır?
Motivasyonun ne olduğunu öğrendiniz, peki bir tür başarı anahtarı olan motivasyonu nasıl sağlarsınız?
- Hayal kurun. Motive olmanın ilk kuralı kendinize sonucundan mutlu olacağınız gerçekçi bir hedef koymaktır. Bu hedefi koymanın yolu da hedef olarak koyabileceğiniz şeylerde kendinizi hayal etmek ve bunun sonucunda hangi hedefin sizin için daha iyi bir karar olacağını bulmaktır.
- Ne istediğinizden emin olun. Bu koyduğunuzun hedefin başkalarının değil sizin kendi karar vererek bulduğunuz hedefiniz olduğundan emin olun.
- Kendinize bir program belirleyin. Bu program ile ulaşmak istediğiniz hedef için bir yol haritası belirleyip hangi tarihlere kadar hedefinizde ne kadar ilerlemek istediğinizi düşünün. Ayrıca bu programı tasarlarken gerçekçi olun, unutmayın ki her şeyi aynı anda yapmak ve hedefinize çabucak ulaşmak zorunda değilsiniz.
- Sürece değil sonuca odaklanın. Yorulduğunuzda veya pes etmek istediğinizde tüm bunlar bittikten sonra sonucun ne kadar güzel olacağını ve ne kadar mutlu ve başarılı hissedeceğinizi hayal edin.
- Yardım almaktan çekinmeyin. Hedefe ulaşma sürecinde zorlandığınız, tek başınıza alt edemeyeceğinizi düşündüğünüz noktalar olabilir. Bu noktada size yardımcı olabilecek ve sizi motive edebilecek insanlara danışmaktan, onlardan yardım almaktan çekinmeyin.
Motivasyon Türleri ve Örnekleri
Motivasyon türleri şu şekilde sınıflandırılabilir:
1) Dışsal Motivasyon
Dışsal motivasyon, ödül ve ceza koşullandırması ile ortaya çıkan motivasyon türüdür. Dışsal motivasyonda insanlar dışarıdan gelen baskı, teşvik, beklenti, etki vb. nedenler ile motive olabilmektedir. Örneğin, dışsal motivasyon arabanızı doğru yere park etmenizi sağlar çünkü arabanızı doğru yere park etmediğinizde ceza alırsınız.
2) İçsel Motivasyon
İçsel motivasyon, kişinin kendi içinden gelen öz kaynaklı motivasyon türüdür. Bu durumda içsel motivasyonun dışsal motivasyondan daha güçlü, kalıcı ve yararlı olduğu söylenebilir. Çünkü dışsal motivasyondaki gibi ödül-ceza faktörlerinden ortaya çıkmayıp kişinin kendi istekleri ve hedefleri doğrultusunda ortaya çıkar. İçsel motivasyona örnek olarak sevip değer verdiğiniz bir kişi için hiçbir karşılık beklemeden bir hediye hazırlamak verilebilir.
3) Olumlu Motivasyon
Olumlu motivasyon, olumlu bir tepki uyandıran bir motivasyon türüdür. Olumlu motivasyon, bir davranışsal koşullanma yöntemi olan olumlu pekiştirmeye dayanır. Olumlu pekiştirme, bir davranışın ardından o davranışın tekrarlanma olasılığını artıran olumlu bir sonuç geldiğinde ortaya çıkar. Bu noktada motivasyonu korumak ve devam ettirmek için olumlu motivasyon oldukça gereklidir. Örneğin, bir çocuğun ev ödevini yaptıktan sonra öğretmeninden aferin alması olumlu motivasyondur ve bu olumlu geri dönüş çocuğun sonraki seferlerde de ev ödevini yapma olasılığını arttırır.
4) Olumsuz Motivasyon
Olumsuz motivasyon, kişiyi olumsuz sonuçları engellemek amacıyla harekete geçiren motivasyondur. Örneğin, bir öğrencinin kötü not almamak için ders çalışması olumsuz motivasyona örnektir. Çünkü öğrenci burada ders çalışarak olumsuz bir durum olan düşük not alma durumunu engellemeye çalışır. Bu motivasyon türünde önemli olan ölçülü olmaktır. Eğer dozunda kullanırsanız güvende kalıp hedeflerinize ulaşabilirsiniz ama gereğinden fazla kullanırsanız stres ve kaygı gibi sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.
5) Temel Motivasyon (Birincil Motivasyon)
Temel motivasyon, kişinin kendi yaşamını sağlıklı bir şekilde yaşamak için ihtiyaç duyduğu motivasyondur ve en temel motivasyon türüdür. Örneğin açlık, susuzluk, uyku, ağrı vb. temel motivasyon faktörleridir.
6) Sosyal Motivasyon (İkincil Motivasyon)
Sosyal motivasyon, başkalarıyla iletişim ve etkileşime dayalı bir motivasyon türüdür. Sosyal motivasyon; tanınmak, sosyal bir hayata sahip olmak ve bir gruba dahil olmak gibi kaynaklardan gelir. Olumsuz motivasyonda olduğu gibi burada da denge oldukça önemlidir. Kişi, sırf yeni kişilerle tanışmak ve onlar tarafından kabul görmek için kendini değiştirmemeli ve kendi öz benliğinden uzak kalmamalıdır.
7) Ego Merkezli Motivasyon
İnsanlar, yapıları gereği hırs yaparak belli alanlarda başarılı olmak ve diğer insanlardan üstün görünmek isterler. İşte ego merkezli motivasyon tam da budur. Ego merkezli motivasyon günlük hayatta çokça görülür. Örneğin, işyerinde terfi almak isteyen bir çalışan çok çalışarak hedef olarak koyduğu başarıya ulaşmak ister, bunu da ego merkezli motivasyon sayesinde yapar.
8) Görev Odaklı Motivasyon
Görev odaklı motivasyon, kişinin özel ya da mesleki hayatında kendisine verilen bir görevi yerine getirme sürecinde yararlandığı motivasyon türüdür. Görev odaklı motivasyonda da, diğer motivasyon türlerinde olduğu gibi, önemli olan sonuç değil süreçtir.
9) Günlük Motivasyon
Günlük motivasyon, o gün içinde planlanan eylemlerin gerçekleştirilmesine dayanan bir motivasyon türüdür. Örneğin, bir kişinin o gün için bir kitap okuma süresini kendisine hedef koyması ve bu süreye ulaşması bu günlük motivasyonun tamamlandığı anlamına gelir. Bu tür motivasyon sayesinde, normalde tamamlanması uzun süre gerektiren hedeflerinizi daha küçük parçalara bölebilirsiniz. Böylece hem mental olarak daha az yorulursunuz hem de iş normalde olduğundan daha küçük ve kolay görünür.
